Πέτα
- by Γιώτης Ευστάθιος
-
Εμφανίσεις: 2858
Δημοτική Κοινότητα Πέτα
Δημοτική Ενότητα (πρώην Καποδιστριακός δήμος Πέτα) : Δημοτική Ενότητα Πέτα
Δήμος Νικολάου Σκουφά
Έδρα Δήμου Νικολάου Σκουφά : Πέτα (Peta)
Περιφερειακή Ενότητα (πρώην Νομός) : Άρτας
Αυτοδιοικητική Περιφέρεια : Περιφέρεια Ηπείρου
Πέτα (το) δήμου Νικολάου Σκουφά. Επίσημη ονομασία «οικισμού» στην απογραφή του 2011 της ΕΛ.ΣΤΑΤ : 1.563 μόνιμοι κάτοικοι.
Ιστορία
Από το λεύκωμα του Πέτα
Μάχη του Πέτα
Στις 4 Ιουλίου 1822 σε τούτον τον μικρό αιματοβαμμένο τόπο λατρεύτηκε ο θάνατος. Με την θυσία τους οι Έλληνες και οι Φιλέλληνες έδωσαν το πραγματικό νόημα στις έννοιες ΙΣΟΝΟΜΙΑ - ΙΣΟΤΙΜΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Πουθενά στην παγκόσμια Ιστορία δεν καταγράφετε κίνημα σαν το φιλελληνικό στην οργάνωση στην ορμή και το πάθος και στην τελική προσφορά. Ο αγώνας της μικρής Ελλάδος κατά του Τούρκου δυνάστη συγκίνησε όλους τους ευαισθητοποιημένους ανθρώπους των πολιτισμένων κρατών και αυτή η συγκίνηση μετατράπηκε σε ηθική συμπαράσταση πολιτιστική ανάδειξη του αγώνα αλλά κυρίως στρατιωτική βοήθεια σε όπλα και σε εθελοντές στρατιώτες. Οι «Κυανόκρανοι» της εποχής εκείνης έμπειροι αξιωματικοί και οπλίτες των διαφόρων Ευρωπαϊκών στρατών συγκεντρώνονται στην Κόρινθο τον Απρίλιο του 1822 μαζί με Έλληνες του εξωτερικού, περίπου 300 τον αριθμό και ιδρύουν το τάγμα των Φιλελλήνων με δύο λόχους.
Ο πρώτος είχε κυρίως Γάλλους, Ιταλούς και Έλληνες του εξωτερικού, ιδίως επτανήσιους, με διοικητή τον Ελβετό Σεβαλιέ και το 2ο τάγμα είχε Γερμανούς, Πολωνούς και Πρώσους με διοικητή τον Πολωνό Μιρζένσκι. Διοικητής του τάγματος ορίσθηκε ο Ιταλός Ανδρέα Δάνια. Τιμής ένεκεν ορίστηκε από την νεοσύστατη κυβέρνηση ως Συνταγματάρχης-Διοικητής ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Στην Κόρινθο εκτός από τους Φιλέλληνες βρισκόταν και 150 Κεφαλλονίτες με αρχηγό τον Σπύρο Πανά. Όλοι αυτοί στα μέσα Μαΐου του 1822 αναχώρησαν για το Μεσολόγγι όπου έφτασαν στις 23 Μαΐου. Εκεί ενώθηκαν με άλλους ντόπιους οπλαρχηγούς αλλά κυρίως με το πρώτο Ελληνικό πεζικό σύνταγμα που αποτελούνταν από 350 άνδρες υπό την καθοδήγηση του Γερμανού Στρατηγού Νόρμαν και του Ιταλού Πέτρου Τορέλλα.
Έτσι δημιουργείτε ένα αξιόλογο εκστρατευτικό σώμα με 3000 περίπου άνδρες που λαμβάνει εντολή να τραβήξει για την Ήπειρο προς βοήθεια των επαναπατρισθέντων Σουλιωτών που νιώθουν να κινδυνεύουν άμεσα από τους Τούρκους αφού πλέον ο Αλί Πασάς έχει βγει από την μέση και η περιφέρεια του ελέγχετε από τον Χουρσίτ Πασά.
Περί τα τέλη Ιουνίου το εκστρατευτικό σώμα φτάνει στο Πέτα μετά από μια σύντομη στάση στο Κομπότι η διοίκηση του εγκαθίστανται στον Λαγκαδά. Στην Άρτα οργανώνετε ο Τουρκικός στρατός περίπου 8000 με επικεφαλής τον Κιουταχή. Η Ιστορία πλέον έχει επιλέξει τον τόπο της θυσίας «το Πέτα». Στο Πέτα όμως υπάρχει διχογνωμία για την οργάνωση της μάχης, από την μία οι Φιλέλληνες μαθημένοι σε ανοιχτό πόλεμο χωρίς Προφυλάξεις δεν λάμβαναν μέριμνα για την προφύλαξη τους και από την άλλη οι μπαρουτοκαπνισμένοι Έλληνες ζητούν να γίνουν ταμπούρια και οχυρώσεις επιζητώντας να γίνει το πεδίο της μάχης στα υψώματα για να μην έχει εύκολη πρόσβαση το ιππικό των εχθρών. Χαρακτηριστικές είναι οι απαντήσεις που έδιναν οι φιλέλληνες στις προτροπές των Ελλήνων για να κάνουν προχώματα. Ο Τορέλλα προς τον Γιώργο Μπακόλα «εμείς έχουμε τα στήθη μας για προχώματα». Ο Δάνια προς τον Βλαχόπουλο «Ξέρουμε και εμείς να πολεμούμε». Ο Γερμανός Φέλντχαν πρόσθεσε «Αλίμονο στους Τούρκους που θα πλησιάσουν τα κανόνια μου».
Αλίμονο όμως, αυτή η παλικαριά, αυτή η υπερηφάνεια έκρυβε δυστυχώς την άγνοια της Ελληνικής πραγματικότητας στο πεδίο της μάχης. Μάταια προσπάθησε ο Καραϊσκάκης την παραμονή της μάχης στο πολεμικό συμβούλιο που έγινε, να ορίσει το πεδίο της μάχης στα υψηλότερα σημεία των λόφων που περικλείουν το Πέτα για να μην μπορεί το αντίπαλο ιππικό να εφαρμόσει σχέδιο μάχης. Δεν εισακούστηκε και έφυγε πικραμένος λέγοντάς του πως «αύριο θα είστε όλοι μακαρίτες».
Ο Μαυροκορδάτος δεν θέλησε να χαλάσει την καρδιά του Νόρμαν ούτε των υπολοίπων φιλελλήνων, όπως δεν το έκανε όλο αυτό από το διάστημα που έβλεπε να διεμβολίζει την ενότητα του στρατεύματος αυτή η διχογνωμία συμφωνώντας σιωπηρά με την πρακτική και την πολεμική φιλοσοφία των φιλελλήνων, αδυνατίζοντας στην πράξη το στράτευμα από έμπειρους πολεμιστές αφού έβλεπαν την ήττα να έρχεται και έφευγαν τις τελευταίες ώρες πικραμένοι και απογοητευμένοι.
Ξημερώνει η 4η Ιουλίου. Στο Πέτα 1500 περίπου Έλληνες και Φιλέλληνες τόσοι απέμειναν, βρίσκονται παρατεταγμένοι και αποφασισμένοι ως εξής: Οι Φιλέλληνες αναπτύχθηκαν σε ομάδες 8-10 ανδρών και μέχρι περίπου τα 300 μέτρα μοναχή ελιά και κοτρόνια. Στη συνέχεια παρατάχθηκαν οι λόχοι του Ελληνικού Συντάγματος στις θέσεις κοτρόνια. Θέση Δημοτικού σχολείου Σερβεταίικα προς Πυργούλια και μέχρι τα Πυργούλια συνέχισαν οι Κεφαλλονίτες και οι άλλοι επτανήσιοι με το Σπύρο Πανά αρχηγό. Οι ντόπιοι οπλαρχηγοί με 900 περίπου άνδρες τοποθετήθηκαν από το σημερινό μνημείο Ηρώων τη θέση αυτή κατέλαβε ο Μάρκος Μπότσαρης πιο δεξιά ο Αλ. Βλαχόπουλος , Βαρνακιώτης και στην άκρη το ψηλότερο ύψωμα κορακοφωλιά ο Γιώργος Μπακόλας με τον Δήμο Τσέλιο Ράγκο και άλλους προς τον κατήφορο που βλέπει προς την λίμνη.
Από την άλλη οι Τούρκοι περίπου 7.000 βγαίνουν από την Άρτα με εμπροσθοφυλακή τους Αλβανούς και την περιοχή Κουτσομύτα αρχίζουν να σχηματίζουν παράταξη μάχης ανοιχτής τανάλιας με το ιππικό να προχωρεί στα δεξιά προς τους Αγίους Αναργύρους και από εκεί για το Πέτα με σκοπό να αποκόψει τυχόν βοήθεια από το Κομπότι. Η άλλη δύναμη προχώρησε προς το Θεοτοκιό Ταξιάρχη κι άρχισε να ανεβαίνει προς τους Κεφαλλονίτες και ακόμα πιο αριστερά, να περάσει από το Ματεσιό κι από κει να χτυπήσει στα νώτα τους Έλληνες.
Το σύνθημα της μάχης δίνετε και αρχίζει η μάχη σ' όλα τα μέτωπα δυνατή, άγρια, φονική, οι επιθέσεις των Τούρκων αποκρούονται αφήνοντας πίσω τους εκατοντάδες νεκρούς. Οι Φιλέλληνες πολεμούν σαν λιοντάρια κι ο Κιουταχής οργισμένος ζητάει να έρθουν ενισχύσεις από την Άρτα και καθώς προχωρούσε η μέρα και η ροή της μάχης εξελισσόταν ευνοϊκά για τους Έλληνες ένα τυχαίο γεγονός αλλάζει τα δεδομένα. Το Τουρκικό σώμα που βρισκόταν στο Ματεσιό καθηλώθηκε εκεί από τον Γώγο Μπακόλα, οι Τούρκοι όμως που επιτίθονταν από το Θεοτοκιό πλησιάζουν επικίνδυνα στο Πέτα και αναγκάζεται ο Γώγος να κατέβει πιο κάτω να τους χτυπήσει κι αυτούς.
Μια ομάδα Τουρκαλβανών περίπου 80 από το σώμα του Ματεσιού περιπλανήθηκαν στο δάσος και από το μονοπάτι Αργκονέρι έφτασαν πίσω από την Κορακοφωλιά και ανέλπιστα είδαν ότι δεν υπήρχε κάποια σημαντική δύναμη παρά λίγοι άνδρες μόνο, και αφού τους σκότωσαν ανέβηκαν στο λόφο ξεδίπλωσαν τις σημαίες και από εκεί φώναζαν στους επτανήσιους που βρέθηκαν πίσω τους. Τα συναισθήματα απερίγραπτα. Ο φόβος άλλαξε ψυχές μπήκε στις ψυχές των Ελλήνων. Τα ερωτήματα πολλά και αμείλικτα πως; Και γιατί;
Η απάντηση βγήκε εύκολα και αβασάνιστα ίσως γιατί βόλευε πολλούς από τους αρχηγούς της εκστρατείας. «Ο Γώγος Πρόδωσε». Είναι όμως έτσι; Ο Γώγος σε δίκη που έγινε αργότερα δικαιώθηκε, ο Μακρυγιάννης τον εξυμνεί και τον κατατάσσει στους μεγάλους Έλληνες καπεταναίους που έδωσαν το αίμα τους για την Λευτεριά και όσοι άλλοι γνώριζαν τον Γώγο ορκίζονταν ότι ο Γώγος ποτέ ότι θα έκανε τέτοια πράξη. Μετά λοιπόν από αυτό τον ενδοιασμό όπως ήταν φυσικό το πεδίο της μάχης κατέρρευσε οι γραμμές έσπασαν και οι πολυάριθμοι Τούρκοι κύκλωσαν τους Φιλέλληνες και τους Έλληνες που αντιστάθηκαν με άφθαστο ηρωισμό αλλά έπεσαν. Μια μικρή ομάδα μόνο με τον τραυματισμένο Νόρμαν διασώθηκε και μετέφερε τα νέα στον Μαυροκορδάτο που βρισκόταν στην Λαγκάδα. «Το παν απωλέσαμεν πλην της τιμής».
Έτσι στον τόπο τούτο τελείωσε άδοξα η εκστρατεία του Αλ. Μαυροκορδάτου, οι Τούρκοι εδραιώθηκαν στην Δ. Ελλάδα οι Σουλιώτες ξανάφυγαν από το ηρωικό Σούλι άλλοι για την Πάργα και άλλοι για τα Επτάνησα και το Μεσολόγγι ετοιμάστηκε για την πρώτη πολιορκία του.
Στο Πέτα όμως η θυσία των Φιλελλήνων δεν πήγε χαμένη. Ο πρώτος ενωμένος Ευρωπαϊκός στρατός, οι πρώτοι κυανόκρανοι της εποχής, εκείνης έπεσαν ηρωικά και έκτισαν στην φιλόξενη γη του ηρωικού Πέτα, έντιμων στρατιωτικών τάφο όπως ακριβώς ήταν η επιθυμία του διοικητή τους Πολωνού Μιρζένσκι. Σε μας του νεότερους αυτοί οι ήρωες άφησαν μια τεράστια ανεκτίμητη περιουσία που δεν μετριέται όπως λέει και ο ποιητής με το στρέμμα. Η περιουσία τους προς εμάς είναι τα υψηλά ιδανικά τους που τους οδήγησαν μαχόμενους στη γη του Πέτα «η ελευθερία των λαών, η ισονομία και η ισοπολιτεία». Το χρέος το δικό μας ανάλογο θα πρέπει να είναι προς την μεγάλη αυτή την κληρονομιά.
Στο Πέτα η λέξη «Ξένος» δεν πρέπει να υπάρχει. Πρέπει να σβηστεί από το λεξιλόγιό μας και από την ψυχή μας.
Βιβλιογραφία
Αρχείο Παναγιώτη Κώτση, συν/χου εκπ/κου
Αρχείο Λευτέρη Τζόκα, συγγραφέα - λογοτέχνη
Φιλέλληνες
Από τους 1200 Φιλέλληνες ,ο κυριότερος όγκος περίπου 250 ήταν Γερμανοί, η μεγαλύτερη συνεισφορά των Γερμανών σε στρατιωτική επιχείρηση στην Ελλάδα υπήρξε η συμμετοχή στη μάχη του Πέτα, ακολουθούν σε αριθμό οι Γάλλοι και Ιταλοί.
Αν και μικρότερη η συμμετοχή των Πολωνών, Ελβετών, Ρώσων, Άγγλων, Μικρασιατών, Βουλγάρων,Σουηδών, Φιλανδών, Ολλανδών, Βέλγων, Ούγγρων, Ισπανών, Πορτογάλων και Αμερικάνων, πρέπει να αναφερθεί.Συνολικά συμμετείχαν στην μάχη τπου Πέτα Φιλέλληνες από 19 χώρες.
Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου
Είναι μεγάλη πλακοσκέπαστη τρίκλιτη θολωτή βασιλική χωρίς τρούλλο, με κιονοστήρικτη τοξωτή στοά 
(υπόστεγο) στις τρεις πλευρές του και ωραιότατο ξεχωριστό κωδωνοστάσιο.Ιδρύθηκε πριν το 1765, αλλά επειδή πυρπολήθηκε το 1822 ανακαινίστηκε το 1850.
Εσωτερικά έχει δύο σειρές μεταγενέστερων τοιχογραφιών στις μακρές πλευρές του. Απ' τα κειμήλια αξιολογότατα είναι, ένας μεταξοκέντητος επιτάφιος του 1647 - εφάμιλλος εκείνου του Θεοτοκίου - και Ευαγγέλιο έκδοσης Βενετίας του 1765 Λειτουργεί ως ενοριακός ναός.
Το Λαογραφικό Μουσείο Πέτα
Ιδρύθηκε το 1980 με ιδιωτική πρωτοβουλία του Θεόδωρου Φώτη.
Για αρκετά χρόνια στεγάστηκε σε διαμορφωμένο χώρο δίπλα από το μνημείο των Φιλελλήνων. Σήμερα στεγάζεται στο κέντρο του Πέτα, σε ένα παραδοσιακό, πετρόκτιστο κτήριο, το οποίο έχει παραχωρηθεί από το Δήμο Πέτα στο Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο Πέτα.
Στα εκθέματα που φιλοξενεί, πολλά από τα οποία χρονολογούνται από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, συμπεριλαμβάνονται γεωργικά εργαλεία, αντικείμενα οικιακής χρήσης, ολοκληρωμένες συλλογές επαγγελματικών εργαλείων και πλούσιο φωτογραφικό υλικό προερχόμενο από ιδιωτικές συλλογές πετανίτικων οικογενειών, όπου αναβιώνουν στιγμιότυπα από την καθημερινή οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή των ανθρώπων μιας άλλης εποχής.
Σκοπός της ίδρυσης του Λαογραφικού Μουσείου Πέτα είναι η γνωριμία και η εξοικείωση των ανθρώπων και ειδικά της νέας γενιάς με τον παραδοσιακό πολιτισμό του πρόσφατου παρελθόντος μας, η ευαισθητοποίηση του κόσμου για τα υλικά και άυλα μνημεία της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς, η κατανόηση και η ερμηνεία του χτες και η οργανική του σύνδεση με το σήμερα.
Σημαντικό ρόλο τόσο στη δημιουργία όσο και στη συντήρηση και εμπλουτισμό του μουσείου παίζει η ιδιωτική πρωτοβουλία καθώς και η στήριξη του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Πέτα και του Δήμου Πέτα. Το Λαογραφικό Μουσείο δεν ανήκει ούτε στο Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο, ούτε στον Θεόδωρο Φώτη, αλλά στο χωριό μας, στους ανθρώπους που δώρισαν αντικείμενα και φωτογραφίες για το μουσείο και κατ’ επέκταση στο Νομό μας.
Οι επισκέψεις στο Μουσείο γίνονται κατόπιν συνεννόησης στο τηλέφωνο 6946620756 (κ. Θεόδωρος Φώτης, υπεύθυνος Μουσείου) ή με φαξ στο 26810-82006.
Πληροφορίες
'Eκταση και Πληθυσμός
Ο πρώην Δήμος Πέτα ήταν από τους σχετικά μεγαλύτερους σε έκταση Δήμους του Νομού Άρτας (8ος από τους 16 Δήμους που αποτελούσαν το Νομό), εκτείνεται σε 105.571 στρέμματα, με την συντριπτική πλειοψηφία των εδαφών να αποτελείται από ημιορεινές εκτάσεις. Εκτείνεται βόρεια της πόλης της Άρτας και η έδρα του, το Πέτα απέχει μόλις 7 χλμ από αυτή. Συνόρευε βόρεια με το Δήμο Αθαμανίας, δυτικά με το Δήμο Βλαχερνών, ανατολικά με τον Δήμο Ηρακλείας και του Δήμο Καραϊσκάκη και νότια με τον Δήμο Κομποτίου και τον Δήμο Αρταίων .
Κατά την τελευταία απογραφή του 2001 ο πληθυσμός του Δ. Πέτα καταλάμβανε την 5η θέση στο σύνολο των Δήμων του Νομού έχοντας 4.904 κατοίκους ενώ η πληθυσμιακή κάλυψη του είναι 46,5 κάτοικοι ανά Km2.
Κοντά στον οικισμό κατασκευάστηκε το 1981 το Η/Υ φράγμα “Πουρναρίου” με μέση ετήσια παραγωγή ενέργειας 100MW και αργότερα, λίγο πιο κάτω προς την Αρτα το “Πουρνάρι ΙΙ” με αντίστοιχη παραγωγή 45MW.
Από την κατασκευή του φράγματος έχει δημιουργηθεί μεγάλη τεχνητή λίμνη που προβλέπεται να αξιοποιηθεί.
Αριθμός και ονομασία Δημοτικών Διαμερισμάτων, 'Εδρα του ΟΤΑ, Ιστορικό συνένωσης.
Ο Δήμος Πέτα συγκροτήθηκε σύμφωνα με τις διαδικασίες του προγράμματος «Ι. Καποδίστριας» και άρχισε να λειτουργεί τον Ιανουάριο του 1999. Προέκυψε από τη συνένωση τριών κοινοτήτων:
Μαρκινιάδας (που περιλάμβανε σαν Δήμος Πέτα τους οικισμούς Μαρκινάδας, Διασέλλα, Ζυγός, Μέγκλα και Μελάτες)
Μεγάρχης
Πέτα (που περιλάμβανε σαν Δήμος Πέτα τους οικισμούς Πέτα, Αγ. Δημήτριος, Αμφιθέας, Άνω Άγιοι Ανάργυροι, Κλειστό, Νεοχωράκι και Πουρνάρι)
Οι παραπάνω πρώην κοινότητες αποτελούσαν πλέον Δημοτικά Διαμερίσματα του πρώην Δήμου Πέτα. Έδρα του Δήμου ήταν το Πέτα, το οποίο αποτελούσε το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό κέντρο του Δήμου.
H θέση και ο ρόλος της περιοχής στο Νομό και την Περιφέρεια
(Λειτουργικές σχέσεις και εξαρτήσεις με αστικά κέντρα της ευρύτερης περιοχής, θέση ως προς τους μεγάλους μεταφορικούς άξονες, λιμάνια, αεροδρόμια κλπ.).
Ο Δήμος Πέτα υπαγόταν Διοικητικά στη Νομαρχία Άρτας, Δικαστικά στα Δικαστήρια της Άρτας, Οικονομικά στην Δ.Ο.Υ. Άρτας και Αρχαιολογικά στις αρμόδιες υπηρεσίες του Νομού Άρτας.
Όσο αφορά την θέση του Δήμου ως προς τους μεταφορικούς άξονες υφίστανται:
Διοίκηση Δήμου
Πρώτος δήμαρχος του νεοσυσταθέντος κατά το 1999 βάση του νόμου Καποδίστρια Δήμου Πέτα ήταν ο Βαβέτσης Βασίλειος του Γεωργίου ο οποίος ήταν εκλεγμένος Δήμαρχος του Δήμου Πέτα πριν από την συνένωση με τον νόμο Καποδίστρια και παρέμεινε στην θέση αυτή έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2002.
Στις Δημοτικές εκλογές του 2002 νέος Δήμαρχος εκλέγετε ο Κολιός Ευάγγελος του Κων/νου και ολοκληρώνει την θητεία του στις 31 Δεκεμβρίου του 2006.
Ο επόμενος Δήμαρχος που εκλέγετε είναι ο Μουσαβερές Θεόδωρος του Παναγιώτη ο οποίος ολοκληρώνει την θητεία του στις 31 Δεκεμβρίου 2010 και παραδίνει την διοίκηση του Καποδιστριακού Δήμου Πέτα στον νεοεκλεγέντα Δήμαρχο του νεοσύστατου βάση του ν.Καλλικρατη (3852/2010) Δήμου Νικολάου Σκουφά.
Στις εκλογές του 2010 η προβλεπόμενη εκλογική διαδικασία περιλαμβάνει την ψήφιση του νέου δημοτικού συμβούλιου και του Δημάρχου από τρεις Δήμους και μία Κοινότητα που συνενώνονται και με βάση τον νόμο Καλλικράτη αποτελούν τον νέο Δήμο Νικολάου Σκουφά και είναι οι εξής:
Δήμος Πέτα (έδρα του νέου Δήμου)
Δήμος Αράχθου
Δήμος Κομποτίου
Κοινότητα Κομμένου
Στις εκλογές αυτές Δήμαρχος του νέου Δήμου εκλέγετε ο Γιαννούλης Ευστάθιος εκλεγμένος Δήμαρχος Δήμου Κομποτίου ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντα του στις 1 Ιανουαρίου 2011.
Στις εκλογές του 2014 επανεξελέγει ο Γιαννούλης Ευστάθιος και παραμένει στην θέση του Δημάρχου έως και σήμερα.
Σύλλογοι
Αδελφότητα των εκ Πέτα Άρτας «Ο Άγιος Γεώργιος»
Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Πέτα
Το Λεύκωμα του Πέτα
Δήμος Νικολάου Σκουφά
Πέτα